AH-1 Cobra Efsanesinin Doğuşu
Aslında döner kanatlı bir platformun öncelikli olarak muharebe amaçlı seri üretime geçmesi, bugün dahi çeşitli türevleri halen yaygın olarak kullanılan Bell Textron Helicopter şirketinin 209 modeline dayanır. Askeri alanda AH (Attack Helicopter) kodlamasıyla tanıdığı mız AH-1 Cobra, ilk asil muharebe helikopteridir. AH-1 efsanesinin kronolojisine göz attı ğımızda, ABD’nin silahlı helikopter ihtiyacının ilk olarak Vietnam Savaşı'nda ön plana çıktığı nı görürüz. Vietnam Savaşı’nın ilk fazında, Bell’ in UH-1 Iroquois, yani Vietnam’da telaffuz
edilen ve bu şekilde yerleşen lakabıyla Huey genel maksat helikopteri kısmen silahlandırılmıştı. Silahlı UH-1 Huey, Vietnam'da geniş çapta sıcak çatışmalara aktif olarak katıldı. Her ne kadar silahlı Huey’lerin çatışmalarda başarısız kaldıkları söylenemese de, “safkan” bir taarruz helikopterinin yerini tutamayacağı aşikardı. UH-1 Huey platformlarının, orjinalinda genel maksat amaçlı geliştirilmesi ve sonradan silahlı konfigürasyonun aynı dizayn ile bu göreve adapte edilmesine çalışılması, istenilen
sonuçların verimli olarak alınamamasındaki ana sebep idi. Özellikle taarruz ve havadan ateş destek görevleri için tasarlanmış bir saldırı helikopteri ihtiyacının belirmesi üzerine konuya ağırlık verildi. Böyle bir saldırı helikopterinin tasarımında yüksek manevra kabiliyeti, yüklü miktarda silah yükü taşıma özelliği ve taarruz
için uygun yüksek teknik performans istenen ana kriterler arasında başta geliyordu. Ayrıca UH-1 tecrübeleri ve kayıplarıyla ilgili istatistiki bilgiler de dikkate alınarak, saptanan diğer bir önemli özellik de, yerden açılan düşman ateşine maruz kalındığında, isabet oranını minimum seviyeye indiren bir gövde dizaynıydı.
ABD Kara Kuvvetleri (US Army), işte bu bahsedilen ihtiyaç ve istekler doğrultusunda, Advanced Aerial Fire-Support System (AAFSS/Gelişmiş Havadan Ateş Destek Sistemi) programı kapsamında ihtiyaç duyduğu silahlı taarruz helikopterinin kriterlerini belirledi. Bell firması, yukarıdaki projeye paralel hareketle Model 205 (UH-1) tecrübesini baz alarak, kısmen belirtilen istekler doğrultusunda kendi alternatif konsepti Model 209'u (AH-1 Cobra) geliştirdi. Her ne kadar UH-1 ile AH-1 helikopterleri göreceli olarak birbirlerine benzemeseler
de, bu iki helikopterin arasındaki ortak kitler sanılabileceğinden çok daha fazladır. Örneğin Model 209'da kullanılan rotor, rotor palleri, rotor yatağı, transmisyon (aktarma organı) ve motor (Avco Lycoming T53-L-13) Model 205’de de aynen mevcuttur. Model 209’un gövdesi ve ebatları ise en dikkat çekici ve farkını gösteren özellikleri olup, genişlik yönünden daha ince bir yapı ve daha çok silah taşıma kapasitesine elverişli aerodinamik tasarımı ile dikkat çekmektedir. Özellikle pilot arkada ve yardımcı pilot/silah operatörü önde
oturacak şekilde tasarlanan tandem koltuklar, istenilen yeni ve ince gövde tasarımının gerçekleşmesine
imkan vermiştir.
Bell tarafından gerçekleştirilmiş ilk uçuş tarihinden (07.09.1965) itibaren kısa bir deneme fazı sonrası Model 209’un ilk prototipi California Eyaleti’ndeki Edwards Hava Üssü’nde denenmiş ve beğeni kazanmıştır. Burada Bell’in bahsedilen Model 209 konseptini geliştirmeye başlaması ile ilk uçuş ve kabul görme tarihleri arasındaki sürenin kısalığı dikkat çekmektedir. Bu kısa süreç, Amerikan Ordusunun taarruz helikopterine duyduğu acil ihtiyacın bir göstergesidir. Bell firmasının Araştırma-Gelifltirme (ArGe) başlangıcı diyebileceğimiz 1965 yılının Mart ayı ve ilk uçuş tarihi 7 Eylül 1965 ile, bu modelin benimsenip hemen kabul görmesinin ardından 1966 yılında seri üretime geçilmesi bu askeri alanda bir rekor sayılabilir. Önceleri Amerikan Ordusu yeni taarruz helikopteri için Lockheed firmasının AH-56A Cheyenne konseptine odaklansada, gerek projenin maliyetinin yükselmesi, gerekse çeşitli teknik sorunlardan dolayı bu programın AH-1 konseptinin somutlaşıp başarı
lı olmasıyla iptal edildiğini görüyoruz. O kadar ki, Lockheed firması 10 adet Cheyenne prototipi üretmiş, hatta 1968 yılında Amerikan Ordusuna 375 adet AH-56A taarruz helikopterinin üretimi için yeşil ışık yakılmıştı. Ancak prototiplerden birinin 1969 yılında bir deneme uçuşu esnasında havada kuyruğunun kopması ve helikopterin feci şekilde düşmesi projenin iptal edilmesine yetmiştir.
70’li yılların sonunda Amerikan Kara Kuvvetleri için üretilen ilk 100 adet geliştirilmiş AH-1S konfigürasyonun kodudur. Mart 1977/Eylül 1978 arasında teslim edilmişlerdir. 1988’den sonra bu helikopterlerin kodu AH-1P
olarak değiştirilmiştir. Yukarıda bahsedilen geliştirilmiş S modeline ek olarak bu yeni versiyonun en belirgin özellikleri mürettebat kabinine 7 adet zırhlı düz cam plaka, geliştirilmiş motor, yeni haberleşme sistemi, CONUS (Continental US) seyrüsefer sistemi, gece görüş gözlüğü uyumlu kokpit ışıklandırması, radar altimetresi, APR-39 RWR (Radar Warning Receiver/radar ikaz alıcısı) ilavesi ve bunlara ek irili ufaklı 80 kalem yeniliktir. Yeni üretilen 100 helikopterin 67. serisinden itibaren rotor palleri kompozit malzemeden üretilmiştir.
3750 m menzilli TOW, 2.75 inch (70mm) güdümsüz roketleri, dakikada 4000 mermi atımlık, 7.62 mm çaplı GAU-2B/A minigun makinalı tüfeği ve dakikada 400 atımlık XM-129, 40 mm çaplı bomba-atar, AH-1P’nin standart silahları arasındadır.
Ülkemizde de Kara Kuvvetleri bünyesinde “as is” hibe kapsamında devir alınan ve daha sonra modernize edilen (2. ve 3. Filo konufllu) 27 adet AH-1P halen kullanımdadır.
AH-1W Super Cobra
Mevcut seri üretim Cobra serisi helikopterlerin geliştirilmiş en aktüel modelidir. Yukarıda bahsedilen AH-1T+ versiyonu baz alınarak geliştirilmiş olup, en önemli özellikleri arasında 2 x T-700-GE-401 motorları, iki yanındaki karakteristik hava alıkları, IR güdümlü füze tehlikesine karşı flare ve egzoz gazı soğutma
sistemi ve daha geniş silah spektrumu sayılabilir. USMC bünyesinde kalan 43 AH-1T Cobra bu seviyeye getirilmiş olup, 169 kadarı da yeni üretim olmak üzere toplam 212 adet AH- 1W Super Cobra, USMC envanterine girmiştir. 1990 ve 1993 yıllarında 5’lik paketler halinde toplam 10 adet AH-1W Super Cobra,
USMC’nin sipariş paketi içinden çıkarılarak Türkiye’ye satılmıştır. 1992 yılında Tayvan toplam 42 adet AH-1W alımı için FMS anlaşması imzalamış, 1997 yılında da ek olarak 21 adet AH-1W sipariş etmiştir.
AH-1W’de önceki modellere göre yapılan gelişmelerin başında, güçlendirilmiş gövdesi, yüksek performanslı güçlü motorları, Bell 214 transmisyon/rotor sistemi, Sidewinder/Sidearm/ Hellfire/TOW/Maverick/70 mm güdümsüz roket/20 mm top taşıma/atma kabiliyeti, gece/ gündüz kötü hava şartlarında kullanılan İsrail Taban ürünü gece atış kontrol sistemi (NTS/Night Targeting System), lazer/FLIR/ TV kombinasyonlu Hellfire/TOW atış kontrol sistemi, NTS’ye bağlı video kayıt cihazı, kaska monteli nişangah, entegre GPS/INS seyrüsefer sistemi, gece görüş gözlüğü kabiliyetli Kaiser ürünü HUD sayılabilir. Elektronik harp sistemi olarak AN/APR-39(V) ve AN/APR-44(V) RWR radar ikaz setleri, AN/ALQ-144(V) IR karıştırıcı, AN/ALE-39 chaff/flare sistemleri AH-1W’lerin temel savunmasını oluşturmaktadır.Bu geniş silah yelpazesi ve gelişmiş aviyonikleri sayesinde AH-1W, günümüz şartlarının
gerektirdiği anti-tank, silahlı keşif, eskort, yakın hava desteği, hava-hava muharebesi gibi görevleri rahatlıkla yerine getirebilmektedir. Ülkemizde KKK’nin Güvercinlik konuşlu Taktik Hava Taburu’na bağlı 1. Filo bünyesinde, yukarı da bahsedilen ve 90’lı yılların başından itibaren yeni olarak satın alınan AH-1W helikopterlerinin 9 adeti halen başarıyla kullanılmaktadır.
Kullanan Ülkeler
ABD
Amerikan Ordusu
Amerikan Deniz Piyadeleri
AH-1W (yaklaşık 269 adet)
Amerikan Deniz Kuvvetleri
AH-1W (7 adet)
Bahreyn
AH-1E (12 adet)
TAH-1P eğitim (6 adet)
Güney Kore
AH-1S (42 adet)
AH-1F (20 adet)
İran
AH-1J (70 adet)
İsrail
AH-1S “Zefa” צפע (yaklaşık 50 adet)
Japonya
AH-1S (Fuji Heavy Industries tarafından üretilmiş 89 adet)
Pakistan
AH-1S (20 adet)
AH-1F (20 adet + 20 adet sipariş verildi)
Tayland
AH-1F (3 adet)
Tayvan
AH-1W (63 adet)
Türkiye
AH-1W (9 adet)¹
AH-1P/S (32 adet)¹
Ürdün
AH-1F (33 adet)
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından, terör ile mücadelede ihtiyaç duyulması dolayısıyla alınmaya başlanmıştır. Şu anda Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde 41¹ adet AH-1 Kobra helikopteri vardır.
¹Resmi değildir
AH-1 Modelleri
(kronolojik olarak sıralanmıştır)
AH-1G - ABD için üretilen ilk model, 1966
AH-1Q - tamamen yeni silah ve hedefleme sistemleri, bütün ekipmanların motorun altına alındı
AH-1S - Amerikan ordusunu modernleştirme projesi gereği TOW roketlerinin silah ateşleme sistemleri yenilenmiştir, 1980
AH-1P - denemeler için yeni GFK rotorları takıldı, kokpit ve gece görüş ekipmanları yenilendi
AH-1E - denemeler için ana silah teknolojisi yenilendi
AH-1F - Standart Cobra olarak bilinen model, hedefleme sisitemi ve radar uyarı sistemi yenilendi.
AH-1J Sea Cobra - Amerikan Deniz Piyadeleri ilk model, 2 türbinlidir
AH-1T Sea Cobra - performans artırıldı
AH-1W Super Cobra - çoğu parça tamamen değiştirildi, performans artırıldı, yeni silah ve elektronik uçuş sistemleri takıldı
AH-1Z King Cobra - 4 palalı pervaneye geçildi, gece görüş sistemi geliştirildi ve Lockheed Martin üretimi hedefleme sistemi takıldı.
Teknik Veriler
AH-1S
Fiziksel Özellikler
Ağırlık yüksüz → 2.993 kg (6.6600 lb), yüklü → ? kg
Uzunluk 13,6 m (44 ft, 7 in)
Genişlik rotorla → 13,41 m , rotorsuz → ?
Yükseklik 4,1 m (13 ft 5 inç)
Mürettebat 2; pilot, silahçı (aynı zaman yardımcı pilot)
Performans
Motor 1× Lycoming T53-L-703 turboşaft motoru, 1.800 SBG (1.300 kW)
Hız 195 km/s, 120 mil/s
En Yüksek Kalkış Ağırlığı 49.535 kg (10.000 lb)
Menzil 510 km, 315 mil
Hizmet Tavanı 3.720 m , 12.200 ft
Güç/Ağırlık Oranı ?
Ateş Gücü
Birincil Silah M197 20 mm’lik otomatik top
Güdümlü F
AH-1W
Fiziksel Özellikler
Ağırlık yüksüz → 3.294 kg (? lb), yüklü → ? kg
Uzunluk 16,26 m (? ft)
Genişlik kanatlarla → 13,41 m , kanatsız → ?
Yükseklik 4,17 m (? ft)
Mürettebat 2; pilot, silahçı (aynı zaman yardımcı pilot)
Performans
Motor 2× General Electric 2 × 1.690 BG T-700-GE-401 türbinli motor
Hız 281 km/s, ? mil/s
En Yüksek Kalkış Ağırlığı 4.535 kg (10.000 lb)
Menzil 590 km, ? mil
Hizmet Tavanı 4.720 m , ? ft
Güç/Ağırlık Oranı 980 kg
Ateş Gücü
Birincil Silah M197 20 mm’lik otomatik top
Güdümlü Füzeler TOW, AIM-9
Roketler 12
Ek Donanımlar
Elektronik Donanımlar AHB Bigisayar donanımı
http://www.savunmasanayi.net/wp-content/uploads/savunmasanayinet_arsiv_ah1cobra.pdf
